Áp xe vú là tình trạng viêm nhiễm tạo thành ổ mủ trong mô vú, thường do vi khuẩn xâm nhập qua núm vú bị nứt hoặc tắc tuyến sữa. Tình trạng này phổ biến ở phụ nữ đang cho con bú, với các triệu chứng điển hình bao gồm sưng, đỏ, nóng, đau và có thể kèm theo sốt. Phát hiện sớm và điều trị kịp thời áp xe vú rất quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng huyết. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa áp xe vú hiệu quả.
Áp xe vú là gì?
Áp xe vú là tình trạng nhiễm trùng cục bộ trong mô tuyến vú, dẫn đến sự tích tụ mủ tạo thành khối u đau dưới da. Đây thường là giai đoạn tiến triển của viêm vú không được điều trị kịp thời.
Áp xe vú thường xảy ra ở hai nhóm đối tượng chính:
- Phụ nữ đang cho con bú: Chiếm khoảng 90% các trường hợp, thường xuất hiện trong 6 tuần đầu sau sinh khi vi khuẩn xâm nhập qua vết nứt núm vú hoặc tắc tuyến sữa.
- Phụ nữ không cho con bú và nam giới: Ít gặp hơn, nhưng cần đặc biệt lưu ý vì có thể liên quan đến các vấn đề nghiêm trọng hơn như ung thư vú viêm, đặc biệt ở người trung niên.
Vi khuẩn phổ biến nhất gây áp xe vú là tụ cầu vàng (Staphylococcus Aureus), chiếm đến 40-60% các trường hợp. Tình trạng này cần được thăm khám và điều trị y tế sớm để tránh các biến chứng nguy hiểm.
Dấu hiệu và triệu chứng của áp xe vú
Áp xe vú thường biểu hiện qua các dấu hiệu và triệu chứng rõ ràng, giúp bạn nhận biết sớm và tìm kiếm điều trị kịp thời:
Dấu hiệu tại vùng vú bị ảnh hưởng
- Sưng đỏ và nóng: Vùng bị nhiễm trùng sưng phồng, da đỏ rực và có cảm giác nóng khi chạm vào
- Đau nhức: Cảm giác đau tăng khi chạm vào hoặc khi cho con bú
- Khối u mềm: Có thể sờ thấy một khối mềm, ấn vào lõm, đôi khi có kích thước lớn
- Dịch mủ: Trong một số trường hợp, có dịch mủ màu vàng chảy ra từ núm vú hoặc vùng sưng
Triệu chứng toàn thân
- Sốt cao: Thường trên 38.5°C
- Ớn lạnh và rét run: Cảm giác lạnh đột ngột do nhiễm trùng
- Mệt mỏi: Cảm giác mệt mỏi toàn thân, tương tự như triệu chứng cảm cúm
- Hạch nách sưng: Các hạch bạch huyết ở nách bên phía vú bị nhiễm trùng có thể sưng và đau
Triệu chứng khác
- Giảm lượng sữa: Nếu đang cho con bú, lượng sữa có thể giảm đáng kể
- Buồn nôn và nôn: Đôi khi xuất hiện khi nhiễm trùng nặng
- Đau đầu: Có thể kèm theo do tình trạng nhiễm trùng
Cần đến bác sĩ ngay khi: Bạn có triệu chứng sốt cao kéo dài trên 24 giờ, đau dữ dội không giảm khi dùng thuốc giảm đau thông thường, hoặc xuất hiện dịch mủ từ vú.”
Nguyên nhân gây ra áp xe vú
Áp xe vú hình thành chủ yếu do nhiễm trùng ở tuyến vú, dẫn đến tích tụ mủ và viêm nhiễm, nguyên nhân chi tiết là:
- Nhiễm trùng từ vi khuẩn khi cho con bú: Áp xe vú thường gặp ở phụ nữ đang cho con bú, đặc biệt trong 6 tuần đầu sau sinh, do vi khuẩn từ da hoặc miệng bé xâm nhập qua núm vú bị nứt hoặc ống dẫn sữa bị tắc. Các loại vi khuẩn phổ biến bao gồm Staphylococcus Aureus (tụ cầu vàng) và Streptococcus, trong đó vi khuẩn tụ cầu vàng kháng methicillin đang ngày càng gia tăng.
- Xâm nhập qua tổn thương da vú: Vi khuẩn có thể vào vú thông qua các vết cắt, nứt núm vú hoặc tụt núm vú, gây nhiễm trùng và phát triển thành áp xe. Điều này thường xảy ra khi vết thương không được xử lý hoặc vệ sinh không đúng cách.
- Nhiễm trùng không liên quan đến cho con bú: Ở phụ nữ không cho con bú hoặc nam giới, áp xe vú hiếm gặp hơn nhưng có thể do nhiễm trùng từ các tổn thương mô vú, như vết cắt hoặc viêm dưới quầng vú. Tuy nhiên, trường hợp này ít phổ biến và cần được đánh giá kỹ lưỡng.
Những nguyên nhân trên cho thấy áp xe vú thường bắt nguồn từ sự kết hợp giữa vi khuẩn và các yếu tố thuận lợi như tổn thương da hoặc tắc nghẽn. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng.
Điều trị áp xe vú
Áp xe vú cần được điều trị kịp thời bằng phối hợp nhiều phương pháp, từ dùng thuốc đến can thiệp ngoại khoa và tự chăm sóc tại nhà.
Điều trị nội khoa
- Kháng sinh: Bác sĩ thường kê đơn kháng sinh phổ rộng như penicillin, erythromycin hoặc cephalosporin để tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng.
- Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc ibuprofen giúp giảm đau và hạ sốt.
- Thời gian điều trị: Thường kéo dài 7-14 ngày, tùy mức độ nhiễm trùng.
Điều trị ngoại khoa
- Chọc hút bằng kim dưới hướng dẫn siêu âm: Đây là phương pháp ít xâm lấn, áp dụng cho áp xe nhỏ dưới 3cm. Bác sĩ sử dụng thuốc gây tê tại chỗ và kim dưới hướng dẫn của siêu âm để hút mủ.
- Phẫu thuật rạch và dẫn lưu: Dành cho áp xe lớn hoặc phức tạp, bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ để thoát mủ, rửa sạch và đặt ống dẫn lưu.
- Thời gian hồi phục: Sau dẫn lưu, vết thương thường lành trong 2-3 tuần.
Tự chăm sóc tại nhà
- Nghỉ ngơi và dinh dưỡng: Nghỉ ngơi đầy đủ, uống nhiều nước, ăn thức ăn giàu dinh dưỡng.
- Chườm nóng/lạnh: Chườm nóng giúp tăng lưu thông máu và giảm đau, chườm lạnh giúp giảm sưng.
- Xoa bóp nhẹ nhàng: Xoa nhẹ quanh vùng vú bị viêm (không trực tiếp lên vùng áp xe) để giúp thông tuyến.
- Vắt sữa: Nếu đang cho con bú, tiếp tục vắt sữa ở bên vú bị áp xe nhưng không cho trẻ bú trực tiếp.
Lưu ý quan trọng: Tuân thủ đầy đủ liệu trình kháng sinh, ngay cả khi các triệu chứng đã giảm. Tái khám theo lịch hẹn để bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị.
Những biến chứng của áp xe vú
Nếu không được điều trị kịp thời, áp xe vú có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Dưới đây là những rủi ro phổ biến và cách chúng tác động:
- Nhiễm trùng huyết (ngộ độc máu): Đây là biến chứng nguy hiểm nhất, xảy ra khi nhiễm trùng từ vú lan ra toàn cơ thể, đe dọa tính mạng. Người bệnh có thể phải nhập viện cấp cứu nếu bác sĩ phát hiện các dấu hiệu như sốt cao, ớn lạnh, da ẩm ướt do vã mồ hôi, nhịp tim nhanh, huyết áp thấp, hoặc tinh thần lú lẫn.
- Tăng đau và khó thở: Đau vú trở nên nghiêm trọng hơn, kèm theo cảm giác mệt mỏi, hụt hơi và khó thở, đặc biệt khi nhiễm trùng lan rộng hoặc gây áp lực lên các cơ quan khác.
- Biến chứng lâu dài: Nếu không xử lý, áp xe vú có thể tái phát hoặc gây tổn thương vĩnh viễn cho mô vú, ảnh hưởng đến chức năng cho con bú hoặc dẫn đến các vấn đề thẩm mỹ.
Những biến chứng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều trị sớm và tuân thủ chỉ định bác sĩ. Nếu bạn nghi ngờ có dấu hiệu bất thường, hãy tìm sự hỗ trợ y tế ngay lập tức để tránh hậu quả nghiêm trọng.
Các biện pháp đề phòng áp xe vú
Phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị. Dưới đây là những biện pháp hiệu quả để giảm nguy cơ mắc áp xe vú, đặc biệt là cho phụ nữ đang cho con bú:
Kỹ thuật cho con bú đúng cách
- Tư thế cho bú hợp lý: Đảm bảo em bé ngậm bắt được cả quầng vú, không chỉ núm vú.
- Thay đổi tư thế cho bú: Luân phiên các tư thế khác nhau mỗi lần cho bú để đảm bảo sữa được tiết đều.
- Cho bú thường xuyên: Không nên bỏ cữ bú, cho con bú thường xuyên mỗi 2-3 giờ/lần.
Chăm sóc vú đúng cách
- Vệ sinh vú sạch sẽ: Rửa vú với nước ấm, tránh dùng xà phòng làm khô da.
- Bảo vệ núm vú: Sử dụng kem dưỡng đặc biệt cho núm vú nếu bị nứt hoặc khô.
- Mát-xa vú nhẹ nhàng: Xoa bóp theo hướng từ ngoài vào núm vú để giúp lưu thông sữa.
Xử lý tắc tia sữa kịp thời
- Nhận biết dấu hiệu sớm: Vú căng cứng, nóng, hoặc có cục cứng trong vú.
- Chườm nóng: Áp dụng khăn ấm lên vú trước khi cho con bú.
- Vắt sữa: Nếu vú quá căng, vắt bớt sữa trước khi cho con bú để bé dễ ngậm.
Tăng cường sức đề kháng
- Chế độ ăn cân bằng: Đảm bảo đủ vitamin, khoáng chất và protein.
- Uống đủ nước: Ít nhất 2-3 lít nước mỗi ngày.
- Nghỉ ngơi đầy đủ: Ngủ đủ giấc, tránh quá căng thẳng.
Lời khuyên cho mẹ bỉm sữa: Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu viêm vú nào như đau, sưng, đỏ, hãy xử lý ngay lập tức trước khi tình trạng tiến triển thành áp xe vú. Đừng ngần ngại tham khảo ý kiến bác sĩ sớm, vì điều trị viêm vú đơn giản hơn nhiều so với điều trị áp xe vú
Xem thêm:
- Ngực lép phải làm sao đây? Các cách tăng kích thước vòng 1?
- Túi ngực biến dạng là gì? Có nguy hiểm không? Cách khắc phục
- Nguyên nhân ngực bị đau khi ấn vào và cách chăm sóc cải thiện
Áp xe vú là một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh biến chứng. Hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hơn về áp xe vú và cách phòng ngừa hiệu quả. Nếu bạn quan tâm đến dịch vụ nâng ngực SIAM hoặc cần tư vấn thêm, hãy liên hệ ngay qua hotline 0868.321.321 (SIAM Hà Nội) hoặc 094.222.5222 (SIAM TP.HCM) để được hỗ trợ!
Nguồn tham khảo:
- Breast abscess: https://www.nidirect.gov.uk/conditions/breast-abscess
- Breast abscess: https://www.nhs.uk/conditions/breast-abscess/
